Thursday

EK WAT SKEP


BEGIN EN EINDE
Drieankerbaaidagbreek
Drieankerbaaidood
Styg jou bitter-bessie-son finaal
En draai jy vir laas
Op die troebel paadjies
Van jou woorde af
Drieankerbaaibranders
Drieankerbaaibang
Stap jou voete ‘n vreemde kus tegemoed;
Die see hou sy asem in
Die wind gaan uit eerbied lê
Die meeue draai bedroef hul rug
Die kreet van 19 Julie
Is beide klank van lewe en dood
Die waters wat breek
Breek ter wille van geboorte
En ter wille van dood
Wie, o wie, bly oor
Om jou dood te wreek ?
Drieankerbaaieinde
Vredendalbegin
Sterf jy
Op 19 Julie
En word ek vlees
Om negentien jaar laar
Verdere verse
Vir jou dennebospad te wees
En nou
Na hierdie onthullings
En voortgesette vrese
Met reeds gestorte trane
Sal dit weer so wees
Dat die wat dood is
Lewe
En die wat lewe
eens reeds gesterf het
Alles weer gekring:
Geboorte
Lewe
Dood
Verrot
Grond groei en bot
Weer lewe
In die bundels Dennebosbome van onthou
9 September 1986
Ingrid Jonker sterf op 19 Julie te Drieankerbaai naby Kaapstad
Op dieselfde dag is die digter van hierdie verse gebore




WEERBARSTIGE SPLEET
Mond
holt wat hang
waar woorde woon
herhaal hardop
die wonde
van my lyf.
Lip
onbesnede lyn wat loop
waar weerbarstige splete
roer en lewe
bewe klank
wat woorde word
Mond en lip
voltooide kring
pluk ek klein
verrukte woorde
van jou lyf:
lyf wat lewe is
11 September 1987


OORRYP/
Woordvrot
met die dae
soos son
soos saad
soos groei
in my lyf
word ek ryp
maar nie ryp
soos ‘n vrug ryp word nie
nie ryk en sag en son nie
maar ryp soos klei
klei wat kluite is
en klippe word
spier ens poeg
en tong wat pit is
lê bevrug en uitgeswel
in die mondskag
en wag
en wag
dat woede woorde word
wat soos wande in oorryp boorde
uit die vrug se vrut
oopbreek
om weer woorde
soos klippe
vry te laat
***
swyg:
laat slegs hulle
wie sonder sonde is
praat
en glashuise bou
6 September 1987

TALENT
Om uit joernalistieke oorde
wit en swart woorde
as die oë van ‘n vriend te herken
en steeds drie maal te verloën
is bloot die plant van klipheuwelkruise
op die agterkante van koerante
as die daad van verraad
maar om later kop na onder
oor ou gedigte te wonder
en inkspykers te bevraagteken
wat eens soos skreeuende wigte
tussen gewrigte van vriende en hul vergesigte
ingedryf het
is bloot ‘n wonder van wonde
want alles lyk anders
as dit bekroon of verloën is
doringkrone en kruise
soos letterkundepryse
verander moeë en uitgediende profete
in ontsterflike en konrete
bewyse van uitverkore reise
31 mei 1987

TER PERSE
As ek dan ‘n slag
met wooorde
en tale van mense en engele het
maar ek verklaar nie jou liefde nie
is ook ek skuldig
aan hierdie klag
van verbode gedrag:
ook net 'n klinkende met tale
en geraasmakende met simbale
want ek bly doelbewus
simbole en vokale
leidrade in geheime tale
as perverse versteekte verhale
opteken in ‘n boek
alewiglik opsoek
na kodes en gene DNA-gedruk op 'n doek...
Want ek het gister weer geskryf
"sy lief my lyf"
30 Mei 1987

WAANHEID
Is dit waar ?
Hierdie verhaal
wat ek uit eie lyf vertaal
Ek twyfel nie
Ek weet dit is
‘n waan
‘n Kaarthuis is ‘n swak
maar minder seerkry huis
as hierdie potlak
van aangeplakte klei
waarin ek en my drome moet bly
dus is dit Waar
dat hierdie huis
van skyf en taal
die rigterskaal
van swak vertaal
en onbehaalde drome is
6 Junie 1987

SENSUUR
Die verkragter
daar agter
Die sensuurtralies van verdagting
Spreek en skryf al sagter
Vergeefs opsoek na versagting
Opdat hierdie klag van die verdagting
‘n klug is
wat die tug
van die sameskewing
al verder verdig.
Maar die regter
is ‘n woord AWB vegter
vir die regte
van drome en volke
om blank en al hegter
ongedroom te bly
Dus skuldig
soos gehuldi
deur die hoeders van die volk
wat uit howe en sinode
en van agter Aga stowe
die sensuur van bundels
as doodstraf voltrek
Die enigste straf
vir die wat daarna trag
om met minderjarige woorde
vrydenke van drome
gesigte
in gedigte te gee
is om ewig ongelees te bly
4 Mei 1987

BOEKBESOEK
Kyk wie stop
Weer voor my deur en kop
Dis woorde:
Verbeel
Verbeel
Hul kom in sonder klop
En sit hier
opgestop
Te veel
Te veel
En verlei my om gedigte te skryf
Wat oë laat verstyf
En kennisse verdryf
Verveel
Verveel
Ek sit alleen en onverstaan
Soms met lag en soms met traan
Ten minste het ek probeer en
Gedeel
Gedeel
4 Junie 1987

SPIRITUS GLOSSA
En net sodra ek dink
dat ek niks meer het
om te sê of te bied
kom gedagtes en maak my tong
te akkuut en nuut
om net gevangene
van spier en spoeg en geen
alleen te wees
En staan dit op uit slaap
en breek my mond soos graftes oop
om herrese woorde helder
uit klip en kelder
van verstand en weerstand
vry te laat
en weer ter verbeelding
te laat vaar
19 Junie 1987

STENIG
Gaan jullle weer klippe optel
nou dat nog ‘n boek
vlees in jul afwagtende
weegende hande
geword het
want net soos
alle profete
van vroeër
het ook hierdie woorde
nie gekom
om te sê
wat julle wou hoor nie

Wednesday

DIE HALFGEDROOMDE DROOM

DIE HALFGEDROOMDE DROOM
My lot is
dat ek lief is
vir ‘n halfgedroomde droom
maar nie droom genoeg
om net droom alleen
sonder vel en streel
te wees nie
my droom het eetbare oë
en ‘n mond met glimlag boë
wat my ongetoë nader wink
En in my slaap
of slaap ek nie ?
ontdek ek die halfgedroomde droom
en droom haar klaar
deur kleur en klank
van liefhê en begeer
in haar mond en oog
te plant
God het onraad vermoed
en haar nader geroep
die halfgedroomde droom
half deur hom
en heel deur my geskep
om haar klaar te maak
maar gevind
dat sy wetend naak en nie aleen is nie
en vrugte eet by ‘n boom
wat dra aan die onnoembare droom
23 Maart 1987

KLEIN NAG VAN MONDE
Kleiner nag van kruis en kerse
begin toe hy haar
met ‘n oopmond kus
Die begin en einde
is weer wyn en brood
maagdelike monde
proe wit
proe wit
soos wyn
En eet van die brood van sy lyf
Lippe sidder en weerstand kwyn
Wyn is die gloed van haar wange
En dieprooi die inbreek in haar lyf
Brood breek wyn
versigtig oop
die poele van haar oë loop
oor in die bekers van sy mond
dorstige lippe
drink diep
drink diep
soos tiep
en verdwaal in die oase van haar lyf
hande keer tevergeefs
wyn versag bevreesde harte
en brood in water is week soos wolke wat skeur
lank na hy slaap
lê sy en wonder
waarom so alleen
terwyl hy hier naby haar
raakbaar,
diep
en rustig asemhaal
25 Mei 1987

BED VAN “N GRANAAT
Klim in my mond in
Heel soos jy is
En glip verby my tong verby
Om geur op geur te wees
Wat dartel op my keel
Se geplaveide stoep
Wees aanvanklik vingerlekdiep
Maar diep genoeg
Om by ervaar
Verruk en
Vrees
Verby te gly
Sodat ek jou
nat en gladde lyf
verruklik sag
op my tongskyf kan voel dryf
1 September 1986

KOKON
Laat daardie nag, Engel
breek my hande verstrengel
uit die engte
van jou hare
terwyl die maan vlak verdrink
in die vlamme van ‘n kaggelvuur
My vingerpunte loop oor
tot stom en smeek gebede
om jou oorgawe
totdat die halstarige knoop losgly
tussen my vingers
wat bewend soos wasige vlerke
uitbroei uit die breek van jou bloes
en ek en jy
eensklaps
eenvlugtig
‘n vlinder word
31 julie 1987
(later jare
terwyl jy slaap
lê ek en wonder
oor die vlug van die vlees
wat so kortstondig is
nou lê jy as kokon
alleen op die rand van ons bed
en ek verstreur myself
met uitgebroei
maar stomp gestoeide vlerke
wat ek nes destyds
steeds nie alleen wil sprei)

NA ANALOGIE VAN “N ANEMOON
Nou begeer ek bloot
die diepsee van jou lyf
om weg te dryf
op die stroom daarvan
jou bene is die branders
van my eie oseaan
wat Eb en keer
maar tog uiteindelik oopgaan
tot die ritmiese wieg van seewier
wat vleg en vloei
onder die vloed van my vel
en word jy die anemoon
wat die prooi van my lyf
in jou diepsee intrek
vry, sonder wrywing en glad
dieper in die dieptes
van begeer
na ‘n onderwaterwêreld
van skrefies oë
later lê ek
met oop oë en staar
terwyl jy (die keer)
rustig slaap en droom, ‘n geslote anemoon
en wonder of jy my ooit lief het
of maar net bloot beloon
9 September 1985

WEER EDEN
Die eerste dag
Daar is die geritsel van blare
in die tuin van haar lyf
toe sy oë haar
die eerste keer ontdek
met kykers wat kole son
en louter lig is, loop hy
oor die hooglande van haar lyf
met net ‘n vae vermoede van die wonders
wat soos ruwwe branders
in haar kuile klots
En toe sy hande hare raak
en die lyne van haar lippe natrek
voel hy verbaas
die vloed van sout en seëwier
soos dreungolwe
in sy eie lyf opstaan
Die eerste nag
Haar mond is ‘n opkomende maan
in die berge van sy bors
en haar lippe die wegwysers
wat sy ontdekkende vingers
in eb en vloed
dig teen die stam van haar hart aflei
tot daar waar hy die lou vrugte
van haar lyf
soos die begin
van verbode
kennis
met toe
maar verrukte oë eet
13 November 1991

HOENDER FIBROOM
Spesifiek fisiek, ‘n fibroom
Klim die tinteling
Uit jou lyf
En glip, galop
Malkop
Bo op
My
om in klein kasteeltjies
lekkerkry
onder my vel
te kom gedy.
5 Mei 1986

DEJA VU
Agge nee, sê ek, moet ons weer
langs die see gaan stap?
Hoekom nie, sê sy, ons het nog nooit
Maar natuurlik het ons al, ons spore
lê dan oral op die nat seesand
Ag kom sê sy, jy verbeel jou net
Ek ken jou skaars
Nou goed, okay, sê ek, maar belowe eers
dat ons nie weer dieselfde pad sal loop
of by dieselfde duin sal dut
waar ons altyd sit
om mekaar se natgesee-de lywe
droog te vrywe
nie
Ag kom nou, sê sy, jy droom te veel
Nee, belowe eers, sê ek, sê okay
Anders gaan ek dit als
weer van voor af oor
in gedigte moet bely
Oraait sê sy, Kom!
18 September 1986

JALOESIE
Toe ek aan jou dink
God vergewe my,
sien ek jou naakte liggaam
en ontblote siel
Kyk, ek sien ‘n man
wat jou liefkoos
en wilde verrukking
in jou lende bring
maar net so laat
Verwoed
kyk ek vas
in die oë van die een
en sien
God vergewe my,
Dis ek !
24 Mei 1985

TWEE DUIWE
Ek stuur
vir jou
twee duiwe
my Lief,
Kyk goed hoe hul hulde
voor jou voete bring
en vlerksleep om my ontwil
Kyk na die smeking en liefde
wat hul in hul oë dra
voel die hartstog in hul vlerke klap,
en weet, dit behoort aan my
Neem hul, my Lief
en offer hul weer
aan die groot blou lug
Want ons kan nooit
ooit weer
ten volle
aan mekaar behoort nie
14 Augustus 1985
“if you love something, set it free…”